انسان شناسي سايکولوژيست ها (7): اريکسون

انسان شناسي سايکولوژيست ها (7): اريکسون

اريک اريکسون

اريکسون رشد شخصيت را به هشت مرحله رواني اجتماعي تقسيم کرد. چهار مرحله اول شبيه مرحله دهاني، مقعدي، آلتي و نهفتگي فرويد هستند. تفاوت مهم اين است که اريکسون بر همبستگي­ هاي رواني اجتماعي تأکيد داشت، در حالي که فرويد بر عوامل زيستي تأکيد مي­ کرد.

به نظر اريکسون فرايند رشد تحت کنترل اصل اپي­ژنتيک رسش قرار دارد. منظور وي اين بود که مراحل رشد به وسيله عوامل ارثي تعيين مي­ شوند. پيشوند «اپي» به معني «بستگي» است و رشد به عومل ژنتيکي بستگي دارد. عوامل اجتماعي و محيطي که با آنها مواجه مي­شويم، بر شيوه­هاي تحقق مراحل رشد تعيين شده ژنتيکي تأثير مي­گذارند. بنابراين، رشد شخصيت هم تحت تأثير عوامل زيستي و هم عوامل اجتماعي قرار دارد، يعني هم متغير شخصي و هم موقعيتي بر آن تأثير مي­گذارد.

به اعتقاد اريکسون رشد انسان شامل يک رشته تعارض است که بايد با آنها کنار بيايد. توان يا پتانسيل اين تعارض­ ها به صورت زمينه ­هاي ذاتي به هنگام تولد در ما وجود دارد و در مراحل رشد خاصي بارز مي­شوند، يعني زماني که محيط ما درخواست ­هاي به خصوصي از ما مي ­کند.  هر رويارويي يا مواجهه با محيط بحران ناميده مي­ شود. اين بحران در طول زمان تغيير مي­کند و انسان را مم مي­دارد مطابق با درخواست ­هاي جديد هر مرحله در چرخه زندگي، انرژي غريزي خود را تنظيم مجدد کند (شولتز، ص 243).

اريکسون معتقد بود شخصيت بيشتر تحت تأثير يادگيري و تجربه قرار دارد تا وراثت. تجربه­ هاي رواني اجتماعي و نه نيروهاي زيستي غريزي عوامل تعيين کننده مهمتر رشد شخصيت هستند. هدف نهايي و درجه اول انسان پرورش دادن من مثبتي است که تمام نيرومندي­ هاي بنيادي را دربرمي­ گيرد (شولتز، ص 254).

به نظر اريکسون هر يک از هشت مرحله رشد رواني اجتماعي، فرصتي را براي پرورش نيرومندي­ هاي بنيادي فراهم مي­ کند. به اعتقاد او اين نيرومندي­ها يا مزيت­ ها زماني پيدا مي­ شوند که بحران هر مرحله به طور مناسب حل شده باشد. نيرومندي ­هاي بنيادي لازم و موم يکديگرند، زيرا تا وقتي که نيرومندي در مرحله قبلي محرز نشده باشد، نيرومندي جديدي نمي­تواند پرورش يابد (شولتز، ص 244).